رویایی به درازای یک ربع قرن / خروج زاینده رود از بن بست
تاریخ انتشار: ۱۹ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۷۰۸۸۰۷
شمارشگر معکوس وزیر نیرو برای آغاز به کار یکی از مهمترین پروژه‌های انتقال آب به زاینده‌رود بی‌رمق سرانجام پس از ۲۵ سال انتظار، در میانه بهمن‌ماه به پایان رسید تا با پمپاژ آب از تونل سوم کوهرنگ امیدها برای بازگشت زنده‌رود به بستر خشک آن در فلات مرکزی جان تازه‌ای بگیرد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، پاییز امسال دوران اوج افت و خیزهای حوضه آبخیز زاینده رود بود، از یک سو ذخیره مناسب سد در اواخر آبان بعد از سال‌ها باعث رهاسازی آب برای کشت اول پاییزه شد تا به گفته علیرضا الماسوندی معاون تلفیق شرکت مدیریت منابع آب ایران و سرپرست حوضه آبریز رودخانه زاینده‌رود، کشاورزان با اطمینان خاطر از آب زاینده‌رود استفاده کنند و مشکلات معیشتی و تولید کشاورزان به حداقل برسد و از سوی دیگر زمزمه‌های پیشرفت طرح انتقال آب از دریای عمان و بخشی از طرح احیای رودخانه زاینده‌رود مطرح شد که قرار است با اجرای مرحله نخست آن، برداشت آب از زاینده‌رود توسط صنایع قطع شده و در مرحله دوم علاوه بر آب صنایع، مازاد آب در بخش آشامیدنی، کشاورزی و حقابه محیط زیست به مصرف برسد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
عملیات اجرایی مرحله نخست این پروژه مهر ۱۴۰۱ در دولت سیزدهم آغاز شد و پس از پیشرفت در ۲۴ نقطه با حضور ۱۴ پیمانکار، عملیات اجرای گام دوم طرح انتقال آب از دریای عمان به استان اصفهان در مهرماه با حضور رئیس جمهور در اصفهان کلید خورد.
در میانه‌های فصل پاییز، دفتر منطقه‌ای مدیریت یکپارچه حوضه آبریز زاینده‌رود افتتاح شد و علیرضا الماسوندی؛ رئیس حوضه آبریز زاینده‌رود در آئین آغاز به کار آن اعلام کرد: زاینده‌رود چهار تا پنج سال آینده احیا می‌شود و جریان دائمی آب در آن را شاهد خواهیم بود.
وی از برنامه‌ریزی برای جریان حداقلی آب در تالاب بین‌المللی گاوخونی در این بازه زمانی خبر داد و اظهار کرد: ۳۰۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی، آب آشامیدنی چند استان، نیاز محیط زیست و صنایع بزرگ از این حوضه آبریز استفاده می‌کنند بنابراین اهمیت آن هر روز بیشتر مشخص می‌شود.
رئیس حوضه آبریز زاینده‌رود تأمین آب از دریای عمان به استان اصفهان و طرح‌های دیگر را در حال انجام دانست و گفت: توسعه بارگذاری که استفاده بیشتر از منابع آب در این منطقه را به دنبال داشته باشد، نخواهیم داشت؛ همچنین به دنبال تعادل بخشی مصارف و منابع خواهیم بود.
افتتاح بزرگترین طرح آبرسانی چهارمحال بعد از یک دهه و نیمروز بعد و در آخرین روزهای آبان، طرح آبرسانی بن- بروجن (آبرسانی به نیمی از جمعیت استان چهارمحال و بختیاری) در دومین دور سفر رئیس‌جمهوری به این استان و پس از گذشت نزدیک به ۱۵ سال به بهره‌برداری رسید که بر اساس آن قرار است سالانه بیش از ۴۰ میلیون مترمکعب آب از حوضه آبریز زاینده‌رود با طی مسافتی به طول ۱۲۸ کیلومتر به حوضه آبریز کارون انتقال داده شود.
اجرا و تکمیل این طرح آبرسانی بارها با مخالفت و انتقاد مردم و مسئولان اصفهان روبه‌رو شده و عقب افتاده بود زیرا بهره‌برداران آب در پایین دست رودخانه زاینده‌رود بر این باورند که پیش از بهره‌برداری از طرح آبرسانی بن - بروجن باید تکلیف رودخانه زاینده‌رود روشن می‌شد.
بلافاصله استاندار اصفهان و معاونان وی برای بیان مطالبات مردم استان اصفهان در حوزه آب و احیای زاینده‌رود به تهران سفر و با وزیر کشور دیدار و گفتگو کردند، پس از ارائه مجدد مشکلات، چالش‌ها، راهکارهای عملیاتی و تشریح بحران‌های حوزه زاینده‌رود در این نشست قرار شد احمد وحیدی؛ وزیر کشور به همراه علی اکبر محرابیان؛ وزیر نیرو به اصفهان سفر کنند.
سال‌ها است که وضعیت کم‌آبی در استان اصفهان به یکی از مشکلات اساسی این منطقه تبدیل‌شده و با ادامه این مشکل در سال‌های اخیر تأمین آب آشامیدنی نیز با اختلال روبه‌رو شده است.
بحران آب در حوضه آبخیز زاینده‌رود رفته رفته تشدید شده و در طول دو دهه اخیز زاینده‌رود با طول بیش از ۴۵۰ کیلومتر، به عنوان بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران از سد " چَم‌آسمان" در شهرستان لنجان واقع در غرب استان تا تالاب گاوخونی بارها خشک و بی‌آب شده است همچنین تنش آبی استان اصفهان در کنار خشکی مستمر رودخانه زاینده‌رود، افزایش پدیده‌های مخرب همچون فرونشست زمین، ریزگردها و دیگر معضلات زیست‌محیطی را به‌دنبال داشته است.
تأمین آب استان اصفهان یکی از چالش‌های دیرینه‌ای است که رهبر معظم انقلاب نیز در سفر به اصفهان بر حل آن تاکید داشته‌اند و در دیدار سال ۱۳۸۸ با مردم این استان در خصوص طولانی شدن برخی طرح‌ها از جمله تونل سوم کوهرنگ به مسؤولان وقت هشدار دادند.
مأموریت پیدا کردن راهکار برای مطالبات اصفهانپیگیری مطالبات اصفهان درباره احیای زاینده‌رود باعث شد که در بیست‌وهفتم آبان وزیر کشور و وزیر نیرو به اصفهان سفر کنند.
احمد وحیدی؛ وزیر کشور در نشست هم اندیشی مسائل زاینده‌رود با جمعی از کشاورزان، متخصصان حوزه آب و مسئولان استان اظهار کرد: رئیس جمهور حساسیت بسیاری بر مساله آب اصفهان دارد و پروژه‌ها در این حوزه با قدرت دنبال خواهد شد، از خدا می‌خواهیم که به مردم اصفهان خدمت کنیم، آیت الله رئیسی به مردم اصفهان سلام رساندند و خواستار رفع دغدغه‌های مردم اصفهان شدند.
وی با تاکید بر اینکه طرح آبی بن- بروجن جز برای مصرف آشامیدنی استفاده نمی‌شود و بارگذاری اضافه‌ای بر زاینده رود انجام نشده است، گفت: هیچ نگرانی برای مردم استان اصفهان وجود ندارد و پروژه‌ای که منجر به کاهش سهم مردم استان شود اجرا نشده است، دولت و رئیس جمهوری به ما مأموریت دادند که سخنان کشاورزان و مطالبه گران اصفهان را بشنویم و راهکارها را در نظر بگیریم.
علی اکبر محرابیان؛ وزیر نیرو نیز به عنوان مهمان دیگر نشست «بررسی مسائل حوضه آبریز زاینده‌رود» از پیش‌بینی سه پمپاژ قوی در پروژه سد و تونل کوهرنگ سه خبر داد و گفت: امیدواریم پمپاژ پروژه کوهرنگ ۳ به سمت زاینده رود از فصل بارشی امسال و جاری شدن روان آب‌ها آغاز شود.
وی با اشاره به آغاز مطالعات درباره ساختگاه سد کوهرنگ ۳ اطمینان داد: نتایج این مطالعات نشان داد که این سد مشکلی ندارد و پیمانکار پروژه هم پای کار است و می‌توانیم عملیات اجرایی آن را هر چه سریع‌تر آغاز کنیم.
وزیر نیرو با بیان اینکه اگر هر سه ایستگاه پمپاژ این طرح فعال شود می‌تواند ۶۰ درصد حقابه آن را منتقل کند، خاطرنشان کرد: منابع مالی خوبی را برای این طرح در نظر گرفتیم تا بتوانیم در حداقل زمان آن را فعال کنیم و از مردم می‌خواهیم که در پیشبرد این پروژه به ما اعتماد کنند.
محرابیان با اشاره به انجام مطالعات جدیدی درباره ایجاد ساختگاه سد در سرشاخه‌های داخل استان اصفهان ادامه داد: ساختگاهی با وضعیت منابع آب مناسب در داخل این استان پیدا شده است که می‌تواند کسری منابع موجود را تأمین کند در صورتی که این مطالعات مثبت باشد می‌توانیم امیدوار باشیم سدی در استان اصفهان خواهیم داشت که بخش قابل توجهی از ناترازی‌ها را با مدیریت استان برطرف می‌کند.
۱۰ میلیون متر مکعب از برنامه منحرف نشدیموی با اشاره به جلسه‌ای که آبان سال ۱۴۰۰ با نمایندگان کشاورزان در اصفهان داشت، یادآور شد: در این جلسه پنج موضوع مهم مطرح شد که شامل اعتراض به چگونگی تقسیم آب بین کشاورزی و صنعت، تبعیض در بالادست، میان دست و پایین دست حوضه زاینده‌رود، چگونگی مصارف آب آشامیدنی در سه استان اصفهان، یزد و چهارمحال و بختیاری، فعال نبودن برخی از طرح‌های آبرسانی و فقدان برنامه منسجم، شفاف و مشخص و تراز منابع و مصارف بود.
وزیر نیرو از پیش‌بینی دو راهکار برای حل هر یک از این مسائل خبر داد و گفت: نخست باید برنامه مشخصی برای هر یک از آنها داشته باشیم و دوم اینکه اقدام مشخص سازه‌ای یا مدیریتی برای آن انجام شود که در گام نخست، برنامه حوضه آبریز زاینده رود بمنظور ایجاد تعادل بین منابع و مصارف تصویب شد.
وی گام دوم را شامل سه اصل شفافیت، عدالت و قانونگرایی در برنامه‌ها اعلام کرد و افزود: عدالت حکم می‌کند که برداشت در هر نقطه از این حوضه، متناسب با تخصیص و بر اساس عدالت باشد به همین دلیل استفاده از فناوری‌های جدید، کنتورهای هوشمند و دیسپاچینگ ملی در دستور کار قرار گرفت که به طور هفتگی برای زاینده‌رود جلسه برگزار کردیم و حتی ۱۰ میلیون متر مکعب از برنامه خود منحرف نشدیم و عده‌ای برای تخصیص آب بیشتر به ما مراجعه کردند اما قبول نکردیم.
وی اجرای طرح «سد خِرسان» را یکی از اقدامات سازه‌ای جدید معرفی و اظهار کرد: بخش‌هایی از این پروژه به صورت شبانه روزی فعال است و برای تأمین مالی آن از اعتبارات ایران در چین و به صورت گشایش ال‌سی اقدام شد.
به گفته محرابیان سهم هر فرد از منابع آب تجدیدپذیر کشور از ۶ هزار و ۵۰۰ متر مکعب در ۴۰ سال گذشته به یک هزار و ۲۰۰ متر مکعب در زمان حاضر کاهش یافته که رشد جمعیت، کاهش بارش‌ها و افزایش شدید مؤلفه‌های اقتصادی، کشاورزی و صنعتی از جمله دلایل پیدایش این وضعیت است.
وی مسائل و مشکلات حوضه آبریز زاینده رود را قابل حل توصیف کرد و ادامه داد: می‌توانیم به نقطه‌ای برسیم که ناترازی در این حوضه برطرف شود برای همه طرح‌ها مانند انتقال آب دریا، آب جنوب اصفهان و کوهرنگ سه برنامه‌ریزی کردیم و پله به پله پیش می‌رویم، با مدیریت صورت گرفته سال به سال وضعیت بهتر خواهد شد و می‌توانید برای سخنان ما و زمان اجرا شدن برنامه‌ها و طرح‌ها، شمارشگر بگذارید.
آغاز پُمپاژ آب از کوهرنگ ۳ در آینده‌ای نزدیکوزیر کشور با بیان اینکه مسائل آب اصفهان به طور پیوسته و مُستمر مورد توجه مسؤولان قرار دارد، افزود: در این زمینه پُمپاژ آب از کوهرنگ ۳ با فوریت در آینده‌ای نزدیک اجرا می‌شود، همچنانکه سد خرسان نیز با پیش بینی منابع مالی قابل توجه و بر اساس اعلام مسئول پروژه تا پایان ۱۴۰۴ راه‌اندازی خواهد شد.
وی تصریح کرد: در کنار این پروژه‌ها؛ طرح انتقال آب از دریای عمان به فلات مرکزی نیز ۵۰۰ کیلومتر پیشرفت داشته است که نسبت به مدت زمان پیش بینی شده از سرعت مناسب برخوردار است.
رویایی به درازای یک ربع قرنعملیات اجرایی تونل سوم کوهرنگ در سال ۱۳۷۷ با هدف تأمین آب به میزان حدود ۲۵۵ میلیون مترمکعب در سال برای تأمین بخشی از کمبود آب منطقه مرکزی ایران آغاز شد.
قرارداد ساخت سد تونل سوم کوهرنگ نیز در سال ۱۳۸۹ بسته شد و قرار بود سال ۹۳ به بهره برداری برسد اما این پروژه در زمان اجرا با مشکلات فراوانی روبه‌رو شد. عملیات ساخت تونل سوم کوهرنگ با وجود همه این چالش‌ها ادامه یافت اما اجرای سد مخزنی این تونل در چند سال اخیر به مسؤولان امر به دلیل مشکلاتی از جمله منابع مالی متوقف مانده بود که نیاز به عزم مسئولان ملی برای تکمیل آن داشت.
در تابستان سال ۱۳۹۹ مسعود میرمحمد صادقی؛ مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان پیشرفت فیزیکی سد کوهرنگ ۳ را حدود ۴۶ درصد اعلام کرد و گفت: عملیات ساخت این سد ۲ قوسی به ارتفاع ۱۲۰ متر تا ۲ سال آینده به اتمام خواهد رسید.
عملیات اجرایی طرح انتقال آب کوهرنگ ۳ شامل سد و تونل در سال ۱۳۷۷ با هدف تأمین آب به میزان حدود ۲۵۰ میلیون مترمکعب در سال برای تأمین بخشی از کمبود آب منطقه مرکزی ایران آغاز و قرارداد ساخت سد تونل سوم کوهرنگ نیز در سال ۱۳۸۹ بسته شد و قرار بود سال ۹۳ به بهره برداری برسد که این امر در آن زمان محقق نشد.
وی این طرح را مهمترین پروژه انتقال آب به حوضه آبریز زاینده رود توصیف کرد و ادامه داد: طول این تونل به علاوه دسترسی آن ۲۴ کیلومتر است در سال قبل و امسال به صورت موقت در این تونل حدود ۵۰ میلیون مترمکعب پمپاژ آب انجام شد و با توجه به ویژگی سدهای بتنی می‌توان آن را قبل از اتمام آبگیری کرد و پس از آن به بهره برداری رساند.
و سرانجام آغاز پمپاژ آب از کوهرنگ سهشمارش معکوس برای اجرای وعده‌های وزرای نیرو و کشور در حالی رو به پایان بود که در پانزدهم بهمن مهران زینلیان؛ معاون استاندار اصفهان از آغاز پُمپاژ پروژه کوهرنگ سه از مهمترین طرح‌های آبی اصفهان طبق وعده وزیر نیرو خبر داد و گفت: با این طرح بخشی از اضافه مصارفی که بر حوضه آبریز زاینده رود تحمیل شده است جبران خواهد شد.
وی کوهرنگ ۳ را یکی از پروژه‌های بر زمین مانده و مطالبه دیرین مردم استان اصفهان دانست و افزود: این پروژه که مصوبات بالادستی متعددی نیز دارد، سال‌ها بلاتکلیف مانده بود، اجرای این پروژه مورد تأکید رهبر معظم انقلاب نیز بوده است بنابراین از ابتدای دولت سیزدهم و آغاز به کار مدیریت استان جلسات متعددی برگزار شد تا این مطالبه بحق مردم اصفهان محقق شود.
معاون استاندار اصفهان افزود: با پیگیری جدی و پس از سفر وزیران نیرو و کشور در ماه‌های گذشته به اصفهان، مقرر شد تا پمپاژ کوهرنگ سه به زودی آغاز شود که پمپاژ آب در کوهرنگ سه مدتی است که شروع شده و اکنون به وضعیت پایدار رسیده است، پمپاژ متناسب با آوردِ رودخانه زاینده‌رود و بر اساس ملاحظات زیست محیطی متغیر خواهد بود.
وی با اشاره به همکاری مدیران دو استان همجوار در اجرای این طرح تصریح کرد: اگرچه آب زیادی در حال حاضر در دسترس نیست و بخشی هم آب مورد نیاز استان چهارمحال و بختیاری را تأمین می‌کند اما بر این باوریم این آب باید به حوضه زاینده‌رود اضافه می‌شد که اتفاق افتاد.
پیشرفت ۵۰ درصدی انتقال آب دریا ظرف یک و نیم سالزینلیان از پیشرفت ۵۰ درصدی طرح تأمین آب استان از دریای جنوب کشور نیز ظرف مدت یک سال و نیم خبر داد و گفت: این پروژه بر اساس برنامه اولیه قرار بود هفت تا ۱۱ سال به درازا بکشد اما با پیگیری مسؤولان استان، تاکنون ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
طرح‌های بلند مدت و کوتاه مدت انتقال آب، حفظ منابع آبی و کاهش هدر رفت‌ها برای برون رفت از مشکلات در حوضه آبریز زاینده‌رود قدمت چند دهه‌ای دارند از جمله طرح ۹ ماده‌ای احیای حوضه آبریز زاینده‌رود، سد و تونل سوم کوهرنگ، طرح سامانه دوم آبرسانی اصفهان و طرح انتقال آب بهشت آباد که با وجود نیاز شدید چند استان به تأمین آب هر بار برای مدتی به جریان افتاده و متوقف شده‌اند.
وابستگی آب شرب میلیون‌ها نفر به رندهرودحوضه آبریز زاینده‌رود در استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری گسترده شده که ۹۳ درصد از مساحت و ۹۸ درصد از جمعیت تحت پوشش این حوضه در استان اصفهان و هفت درصد از مساحت و ۲ درصد از جمعیت تحت پوشش آن در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد بر این اساس سه میلیون و ۸۹۰ هزار و ۱۸۸ نفر، جمعیت ساکن در استان اصفهان را تشکیل می‌دهند و جمعیت این حوضه در استان چهارمحال و بختیاری ۸۸ هزار و ۱۷۲ نفر است.
در دهه‌های گذشته جمعیت حوضه زاینده رود رشد قابل توجهی یافته و آمار نشان می‌دهد در نیم قرن اخیر جمعیت این حوضه بیش از سه برابر شده که در کنار محدودیت منابع آب موجب شده تا سرانه آب تجدیدپذیر حوضه به کمتر از یک هزار متر مکعب کاهش یابد در حالی که سرانه آب تجدیدپذیر کشور به کمتر از یک هزار و ۷۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر کاهش رسیده است.
از سوی دیگر حوضه آبی زاینده‌رود، به دلیل اجرای طرح‌های انتقال (ورودی و خروجی) استان‌های خوزستان، فارس، یزد و کهگیلویه و بویراحمد را در بر می‌گیرد بنابراین اجرای طرح انتقال آب بهشت‌آباد در کنار مدیریت مصرف بهینه آب برای منطقه مرکزی ایران ضروری است، زیرا نگاهی به منطقه مرکزی ایران و میزان منابع آبی در دسترس آن نشان می‌دهد که طرح‌هایی مانند انتقال آب بهشت آباد نیز باید با جدیت دنبال و اجرا شوند زیرا ثمره آن تنها برای یک شهر و استان نیست و منطقه وسیعی را شامل می‌شود.
کد خبر 726586منبع: ایمنا
کلیدواژه: زاینده رود سد زاینده رود رودخانه زاینده رود خشکی زاینده رود حوضه آبریز زاینده رود احیای زاینده رود بازگشایی زاینده رود حوضه زاینده رود زاینده رود اصفهان تونل کوهرنگ ۳ سد و تونل کوهرنگ ۳ کوهرنگ تونل سوم كوهرنگ سد تونل سوم کوهرنگ انتقال آب طرح انتقال آب طرح انتقال آب بن بروجن خطوط انتقال آب خط انتقال آب خلیج فارس انتقال آب از خلیج فارس طرح انتقال آب از خلیج فارس مدیریت حوضه زاینده رود کوهرنگ سه کوهرنگ 3 شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق استان چهارمحال و بختیاری حوضه آبریز زاینده رود رودخانه زاینده رود منطقه مرکزی ایران آب از دریای عمان تونل سوم کوهرنگ استان اصفهان میلیون مترمکعب بهره برداری عملیات اجرایی طرح انتقال آب زاینده رود عملیات اجرای خبر داد و گفت انتقال آب مردم اصفهان طرح آبرسانی میلیون متر مردم استان وزیر نیرو وزیر کشور کوهرنگ سه متر مکعب پروژه ها کوهرنگ ۳ پیش بینی خواهد شد پمپاژ آب تأمین آب منابع آب بر اساس سال ها طرح ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۷۰۸۸۰۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
وضعیت دریاچه ارومیه برخلاف خوش‌بینی‌ها بحرانی است!
به گزارش تابناک، اعتماد نوشت: هفته اول فروردین، علی سلاجقه، رییس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد: «به دنبال رهاسازی آب از سدها در زمان مناسب و زمانی که کشاورزان به آب نیاز نداشتند و همچنین با افزایش حدود ۸۰ تا ۸۵ درصدی میانگین بارش‌ها نسبت به سال قبل، میانگین حجم آب دریاچه حدود ۵۵ تا 60 درصد نسبت به پارسال افزایش یافت و حجم آب دریاچه ارومیه تقریبا به حدود ۱۶ میلیارد لیتر افزایش پیدا کرد که نسبت به سال قبل دو برابر شد.»
جدیدترین خبر را هم سخنگوی صنعت آب در نشست خبری هفته قبل خود گفت و اعلام کرد: «تراز آب دریاچه ارومیه نسبت به سال قبل ۱۲ سانت و نسبت به ابتدای سال آبی (مهر 1402) ۶۰ سانت افزایش داشته و حجم آب موجود در دریاچه ۲.۲ میلیارد مترمکعب تخمین زده می‌شود.»
این اخبار در حالی منتشر شده که آبان پارسال، مرکز تحقیقات سنجش از دور دانشگاه صنعتی شریف در آخرین گزارش خود اعلام کرد که طبق آخرین تصاویر ماهواره‌ای، در فاصله آبان 1401 تا آبان 1402، از سطح 878 کیلومتر مربعی آب دریاچه ارومیه، حدود 80 درصد خشک شده و فقط 170 کیلومتر مربع و معادل 4 درصد از سطح آب دریاچه باقی مانده که مساوی با مرگ قطعی دریاچه ارومیه است.
این گزارش واکنشی به ادعای سخنگوی صنعت آب بود که شهریور پارسال خشک شدن دریاچه ارومیه را تکذیب و اعلام کرد: « هم اکنون حجم این دریاچه به یک میلیارد و ۳۶۰ میلیون مترمکعب رسیده در حالی که سال ۱۳۹۴ این عدد یک میلیارد مترمکعب بوده و ارتفاع آب حدود ۹ سانت بیشتر از سال ۱۳۹۴ است .در مهرماه سال ۱۳۹۴ تراز دریاچه ارومیه ۱۲۷۰.۰۴ بود، اما اکنون این عدد به ۱۲۷۰.۱۸ رسیده که نشان‌دهنده افزایش تراز دریاچه ارومیه است. مساحت دریاچه ارومیه هزار کیلومتر است در حالی که این عدد در سال ۱۳۹۴ حدود ۷۰۰ کیلومتر بوده است.»
در مقابل این ادعا در گزارش مرکز تحقیقات سنجش از دور دانشگاه صنعتی شریف و با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای اعلام شد: «... در آبان 1400 حدود 900 کیلومتر مربع از سطح آب دریاچه کاسته شده که این کاهش در سال‌های بعد هم ادامه داشته تا که در آبان 1401، سطح آب دریاچه به کمتر از 880 کیلومتر مربع رسیده است. سطح آب موجود در دریاچه ارومیه در ۷ آبان ۱۴۰۲ به عدد ۱۷۰ کیلومتر مربع رسیده که نسبت به سطح متناظر با تراز اکولوژیک این دریاچه ۴۳۳۳ کیلومتر مربعی، تنها ۴ درصد وسعت آن باقی مانده است. این سطح کمتر از یک چهارم آن مقداری است که پیش از این در سال ۱۳۹۴ به عنوان کمترین سطح دریاچه ثبت شده بوده است. برآورد می‌شود که حجم آب موجود در دریاچه ارومیه به حدود عدد ۴۵ میلیون متر مکعب رسیده است.»
محمد درویش، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در واکنش به اظهارات مسوولان حوزه محیط زیست و صنعت آب و استان آذربایجان غربی درباره بهبود وضع دریاچه ارومیه در فروردین امسال و سرنوشت دریاچه در ماه‌های آتی سال می‌گوید: «وضعیت فعلی دریاچه ارومیه، حاصل یک اتفاق طبیعی است.
میزان بارندگی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه تا 31 فروردین ماه امسال در طول 55 سال اخیر بی‌سابقه بوده و حتی در دوران طلایی و سال 1375 که دریاچه ارومیه 33 میلیارد متر مکعب آب داشت هم، چنین بارشی را حوضه آبریز دریاچه شاهد نبودیم و با یک سال کاملا استثنایی روبه‌رو هستیم که میزان بارندگی‌ها، حداقل 20 درصد بیش از میانگین 55 ساله بوده و بنابراین، دوستان در این زمینه هیچ هنری به خرج نداده‌اند چون دلیل ورود حدود یک و نیم تا دو میلیارد متر مکعب آب به دریاچه، بارش‌های مستقیم در سطح دریاچه و سرریز آب سدها به سمت دریاچه است.
مسوولان زمانی می‌توانند بگویند که در احیای دریاچه ارومیه موفق بوده‌اند که در یک سال آبی نرمال و در خشکسالی، اعلام کنند که با پلمب چه تعداد چاه و با تغییر کاربری چند هکتار اراضی و با چه میزان کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و صنعت و با تصفیه چه میزان پساب، چه میزان آب به دریاچه وارد شده است. اگر این اقدامات انجام شود، در واقع همان 27 بند مصوب ستاد احیای دریاچه ارومیه اجرا شده است؛ مصوباتی که به دریافت اعتبار 1.1 میلیارد دلاری برای احیای دریاچه منجر شد.
بنابراین، آنچه امروز از بالا آمدن سطح آب دریاچه ارومیه شاهدیم، کار مسوولان نبوده بلکه کار خدا و کار آسمان بوده و مسوولان مطلقا در این زمینه هیچ هنری به خرج نداده‌اند. مسوولان اگر می‌توانستند، باز هم جلوی رهاسازی سدها را می‌گرفتند چنان که همین حالا، نمایندگان استان آذربایجان غربی اصرار دارند که دو سد جدید در حوضه آبریز دریاچه ارومیه افتتاح شود در حالی که هم اکنون 101 سد در این حوضه در حال بهره‌برداری است و فقط بهره‌برداری از 4 سد را متوقف کردند.
در کدام کشور سراغ دارید که در یک حوضه آبریز، تعداد سدها را از 11 سد به 105 سد افزایش بدهند و تمام شریان‌های ورودی دریاچه را قطع کنند؟ حجم ذخیره‌سازی این سدها، 4.5 میلیارد متر مکعب اما حقابه دریاچه ارومیه 3.4 میلیارد متر مکعب است و وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی و استانداری آذربایجان غربی و سازمان حفاظت محیط زیست، زمانی می‌توانند بگویند که دریاچه را احیا کرده‌اند که اعلام کنند این حقابه، هر سال تحت هر شرایطی و به هر قیمتی در اختیار دریاچه قرار می‌گیرد.»
محمد درویش بابت تبعات خشک شدن دریاچه ارومیه و آسیب‌های اقتصادی، اجتماعی و امنیتی این فاجعه برای استان‌های همجوار و کشورهای همسایه هشدار می‌دهد و می‌گوید: «سه استان کردستان، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه قرار گرفته‌اند. وسعت حوضه آبریز دریاچه ارومیه 5 برابر کشور لبنان است و اثرات راهبردی فروپاشی حوضه آبریز دریاچه بر 10 استان ایران و همچنین، کشورهای همجوار شامل جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و عراق غیر قابل انکار است.
به دنبال خشک شدن دریاچه، برخاستن ذرات غبار و نمک با قطر کمتر از 10 میکرون، نه تنها باعث شیوع سرطان خون و افزایش فشار آسمُزی در انسان می‌شود، بلکه کیفیت فتوسنتز را مختل می‌کند و توان ریسک پذیری را در منطقه کاهش می‌دهد و افزایش مهاجرت را دامن می‌زند که همین پدیده به تنهایی یک پدیده امنیتی بسیار خطرناک است. با توجه به اینکه یکی از بالاترین تراکم‌های جمعیتی کشور در حوضه آبریز دریاچه ارومیه است، اگر قابلیت سکونتگاهی این حوضه به هر دلیل از بین برود، فشار این تخریب به استان‌هایی همچون قزوین و زنجان و اردبیل منتقل می‌شود که همین امروز هم با بحران مواجهند و این بحران‌ها علاوه بر رشد حاشیه نشینی، تبعات امنیتی جبران‌ناپذیری به دنبال خواهد داشت.»
پیش‌بینی این کارشناس محیط زیست، نقطه مقابل خوش‌بینی‌های دولت است. درویش 6 ماه آینده را می‌بیند؛ روزهای گرم شهریور ماه که تصاویری از بستر خشکیده دریاچه ارومیه منتشر خواهد شد و در تکمیل پیش‌بینی خود می‌گوید: «با افزایش گرما و افزایش مصرف آب در بخش کشاورزی، حتما دریاچه تا 6 ماه آینده خشک خواهد شد چون مسوولان هیچ تمهیدی برای پلمب چاه‌ها یا رهاسازی آب از سدها یا کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی در نظر نگرفته‌اند. با وجود اخباری که اخیرا درباره افزایش 12 سانتی‌متری سطح آب دریاچه ارومیه منتشر شده، مسوولان در برنامه احیای دریاچه با شکست روبه‌رو شده‌اند و متاسفم که در اثنای انتشار این اخبار، به این فکر نیستند که وقتی 6 ماه بعد و با گرم شدن هوا، همین میزان آب از کف دریاچه ناپدید بشود، چه جوابی به مردم و رسانه‌ها خواهند داد؟»
در این سال‌ها به کرات گفته شد که یکی از دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه، کشاورزی غیراصولی و پرآب‌بر و برداشت بی‌رویه آب در بخش کشاورزی بوده و حتی محمد درویش هم در گفت‌وگوی خود مصداق‌هایی از افزایش وسعت زمین‌های کشاورزی و رشد تعداد چاه‌های مجاز و غیرمجاز ارائه داد اما اهالی استان آذربایجان غربی و همسایگان دریاچه، جور دیگری به مساله خشک شدن دریاچه ارومیه نگاه می‌کنند و معتقدند که باید سیستم «مقصریاب» متوقف شود چون اگر قرار به پیدا کردن مقصران واقعی باشد، آن وقت معلوم خواهد شد که برخلاف تصور عمومی، کشاورزان استان آذربایجان غربی هیچ نقشی در خشک شدن دریاچه نداشته‌اند.
یوسفی‌راد هم مثل کارشناسان واقع بین محیط زیست، خوش‌بینی پایداری نسبت به استمرار اوضاع این روزهای دریاچه ندارد و می‌گوید: « افزایش تراز دریاچه به دلیل بارش‌های خوب و رها سازی سدها بوده اما مطمئن باشید که شهریور ماه، این تراز حتی بحرانی‌تر از سال‌های گذشته هم می‌شود. به نظر من رهاسازی این حجم آب شیرین به شوره‌زار دریاچه ارومیه، یک کار پوپولیستی است.
حقابه دریاچه ارومیه باید تامین شود ولی با رهاسازی آب پشت سدها، گاهی حتی فراتر از حقابه هم عمل کرده‌ایم چون می‌خواستیم شعارهای‌مان را اجرا کنیم و مثلا مردم بدانند که این دولت بیشتر از دولت قبل برای احیای دریاچه کار کرده یا آن دولت تراز اب را افزایش داد و... شرایط امروز دریاچه، هنر دست خداست به جای آنکه اقدام قاطعانه و مستمری محسوب شود. فرض کنیم که حال خوب دریاچه مرهون اقدامات این دولت است.
آیا این دولت در اردیبهشت ماه دولت نیست؟ آن زمان وقتی دریاچه به طور کامل خشک شد، مربوط به اقدامات چه کسی خواهد بود؟ به نظر من صادقانه‌ترین تراز آب دریاچه را در شهریورماه خواهیم دید؛ زمانی که بارندگی‌ها قطع شده و حجم آب پشت سدها به نقطه بحرانی رسیده چون بیشتر سدهای استان و از جمله سد شهر چای در ارومیه یا سد مهاباد یا سد بوکان، برای تامین آب شرب شهرها ایجاد شده و به همین سبب، سدهای استراتژیک محسوب می‌شوند اما مسوولان به بهانه آبیاری تراز دریاچه ارومیه، حتی مصرف آب شهروندان را به خطر می‌اندازند در حالی که در ایران و جهان، تعداد زیادی دریاچه خشک شده و دریاچه ارومیه، اولین دریاچه‌ای نیست که با بحران خشک شدن روبه‌رو شده بلکه نمونه‌های زیادی از دریاچه‌های نمکی خشک شده در سراسر جهان و حتی در کشورهای همسایه مثل ترکمستان و ازبکستان و حتی در شمال شرق ایران داریم.
ستاد احیای دریاچه ارومیه در همه این سال‌ها می‌توانست به این فکر بیفتد که بخشی از دریاچه قابل احیا نیست و مثلا شمال دریاچه و از سلماس تا ارومیه به دلیل محدودیت منابع آبی، ممکن بود با اقداماتی قابل کشت شود و در عوض، باقی مناطق دریاچه احیا شود. جالب است که این بار، آب سدها در نقاط قابل عکسبرداری رهاسازی شده در حالی که وضعیت شمال دریاچه ارومیه، فرقی نکرده و حتما با گرم‌تر شدن هوا، شاهد تبخیر و عقب‌نشینی و عقب‌رفت همین میزان آب موجود در دریاچه خواهیم بود و حتما آب در نقاطی مثل بخش‌های شمالی که کمتر از دو یا سه متر عمق دارد، حتی خیلی زودتر از مرداد و شهریور تبخیر می‌شود و این نقطه به شوره‌زار تبدیل خواهد شد.»
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»